Пуш уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Ярапайкасси культура ҫуртӗнче вырӑнти хор коолективӗн 35 ҫул хушши ертӳҫӗ пулнӑ, вырӑнти шкулта 41 ҫул ӗҫленӗ, 1976 ҫулта Чӑваш АССРӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ ятне илнӗ Александр Кузьмич Константинов 100 ҫулне уявларӗҫ.
Чи малтан куракансене Константинов ҫинчен хӑтлав (презентаци) кӑтартрӗҫ, кайран вара Шурча, Акуча тӑрӑхӗнчи коллективсем хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарчӗҫ, Александр Константинов ҫинчен аса илчӗҫ.
Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ умӗн ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев профессире ӑнӑҫу тунӑ хӗрарӑмсене саламланӑ. Михаил Васильевич этемлӗхӗн черчен пайне ырлӑх-сывлӑх, ӑнӑҫу сунса наградӑсем панӑ.
Наградӑна тивӗҫнисен йышӗнче культура, экономика, медицина, вӗренӳ тата ытти тытӑмра тӑрӑшакансем пулнӑ. Михаил Игнатьев хӗрарӑмсем ӑнӑҫлӑ ӗҫленӗрен те пирӗн республика малалла аталаннине палӑртнӑ.
Патшалӑх наградисене тивӗҫнисен йышӗнче Республикӑри клиника пульницин ревматологи уйрӑмӗн заведующийӗ пулнӑ. Ҫавӑн пекех Муркаш районӗнчи Суворов ячӗллӗ ял хуҫалӑх производство кооперативӗн агрономӗ Галина Албутова, Шупашкарти 50-мӗш шкулта кӗҫӗн классене вӗрентекен Валентина Героева, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн аристки Наталия Иванова, Шупашкарти 24-мӗш шкул директорӗ Луиза Иванова наградӑллӑ пулнӑ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Муркаш районӗнче пулнӑ. Ҫак кунсенче республикӑри район-хулара иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗле пӗтӗмлетекен канашлусем пӗрин хыҫҫӑн тепри иртни пирки эпир пӗлтернӗччӗ-ха.
Муркаш районӗнче пулнӑ май Михаил Игнатьев муниципалитетӑн Ҫамрӑксен парламенчӗн пайташӗсемпе курнӑҫнӑ. Элтепер ҫамрӑксем пуласлӑх ҫул-йӗрне тарӑн витӗм кӳнине палӑртнӑ тесе хыпарлать республика ертӳҫин пресс-служби.
Ҫамрӑксен парламенчӗн ертӳҫи Оксана Кирпичникова пӗрлешӳ районти Депутачӗсен пухӑвӗ ҫумӗнче пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗнче йӗркеленсе кайнине, палӑртнӑ тытӑмра 21 ҫын вӑй хунине пӗлтернӗ.
Пӗрлешӗвӗн тӗп тӗллевӗ шутӗнче ҫамрӑксене общество пурнӑҫӗпе политика лару-тӑрӑвне хутшӑнтарассине, патриотизм туйӑмне аталантарассине, пуҫаруллӑ ҫамрӑксене аталанма тӗрлӗ майсем тупса парассине, патшалӑх пулӑшӑвӗпе ҫамрӑксене туллин усӑ курма вӗрентесси палӑртаҫҫӗ. Сӑнавҫӑсем вара кун пек пӗрлешӳсене суйлав ҫывхарнипе, суйлавра ҫамрӑксем епле сасӑланинчен самай килнӗрен тӳре-шара вӗсемпе ытларах ҫыхӑну тытма тӑрӑшнипе сӑлтавлаҫҫӗ.
Муркаш районӗнчи Орининти культура ҫуртӗнче вырӑнти халӑх театрӗн курав-конкурс иртнӗ. Драма коллективӗн артисчӗсем ку хутӗнче А. Ларченков драматург ҫырнӑ «Ҫӗмӗрт каллех ҫеҫкере» ятлӑ икӗ пайлӑ лирикӑллӑ драмӑпа паллаштарнӑ.
«Халӑх» ятне тепӗр хут ҫирӗплетсе парас тесе вырӑнти халӑх театрӗн артисчӗсем ҫак саманта тахҫантанпах кӗтсе хатӗрленнӗ ӗнтӗ, ҫапах та хӑйсенче хумханни палӑрать», — тесе хыпарланӑ кун пирки Муркаш район администрацийӗн сайтӗнче. Тӳрех пӗлтерер: халӑх ятне вӗсем хӳтӗлеме пултарнӑ.
Артистсем пултарнӑ таран лайӑхрах выляма, хӑйсене шанса панӑ сӑнарсене ӗненмелле уҫса пама тӑрӑшнӑ.
Премьерӑра ҫак ял тӑрӑхӗнче пурӑнакансем, тӗрлӗ ҫӗрте вӑй хуракансем: ЧР тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗсем Вячеслав Васильев тата Венера Васильева, Галина Иванова, Вадим Васильев, Аркадий Андреев,Алина Королькова, Дина Димитриева, Людмила Родионова, — вылянӑ.
Театр тӗнчинче пӗрремӗш утӑмсем тӑвакан Николай Корольковпа Анастасия Блинова та хӑйсен пултарулӑхне кӑтартма тӑрӑшнӑ.
Ӗнер, нарӑсӑн 28-мӗшӗнче, Муркаш районӗнчи халӑх ятне унччен илнӗ пур пултарулӑх ушкӑнӗ те хӑйӗн чысне хӳтӗленӗ. Ҫав шутра Москакассинчи культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Шуҫӑм» халӑх юрӑпа ташӑ ушкӑнӗ те халӑх ятне хӳтӗлеме пултарнине Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Г. Голубева пӗлтерет.
Ҫав пултарулӑх ушкӑнне Радимир Семенова ертсе пырать. Нумаях ӗҫлемест пулин те «халӑх» ятне тивӗҫлӗн тытса пыма тӑрӑшать ҫамрӑк ертӳҫӗ тесе хаклать ӑна маларах асӑннӑ культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ. Ҫавӑн пекех Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченне Надежда Кондукторова аккомпаниатора, ташӑсене лартакан Ирина Петрована тата Сергей Николаева ырӑпа палӑртать вӑл.
Чӑваш Енре чи лайӑх культура учрежденийӗсене тата вӗсенче тӑрӑшакан пултаруллӑ ӗҫченсене палӑртма конкурс ирттернӗ. Кӑҫалхине 61 заявка пырса ҫитнӗ: 37-шӗ — муниципалитет культура учрежденийӗсенчен, 24-шӗ — муниципалитет учреждейӗсенче ӗҫлекенсенчен.
«Ача-пӑча ӳнер шкулӗнчи чи лайӑх педагогика ӗҫченӗ» тата «Муниципалитет музейӗнчи чи лайӑх ӗҫчен» номинацие пӗрер заявка тӑратнипе ку енӗпе ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртман.
Чи лайӑх культурӑпа кану учрежденийӗсенчен Улатӑр районӗнчи Октябрьскинчи, Элӗк районӗнчи Питӗшкассинчи, Патӑрьел районӗнчи Пӑлапуҫ Пӑшьелти, Комсомольски районӗнчи Урмайри, Муркаш районӗнчи Шетмӗпуҫӗнчи, Пӑрачкав районӗнчи Напольное ялӗнчи, Шӑмӑршӑ районӗнчи Кивӗ Чукалти, Етӗрне районӗнчи Лапракассинчи, Тӑвай районӗнчи Мушарти культура ҫурчӗсене палӑртнӑ.
Пултаруллӑ ҫын пур енӗпе пултаруллӑ. Ҫакна Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗн ӗҫченӗсем нумаях пулмасть Муркаш районӗнчи Каршлӑхри вӑрҫӑ тата ӗҫ ветеранӗсен ҫуртӗнче пулнӑ чух кӑтартса панӑ. Шӑпа ҫавӑн пек ҫаврӑнса тухнипе ваттисен ҫуртне лекнисем патне хаҫатҫӑсем хӑйсен пичет кӑларӑмӗ тухма пуҫланӑранпа 20 ҫул ҫитнине халалланӑ ыр кӑмӑллӑх акцине ирттернӗ май ҫитнӗ. Ватӑсене сума сунине ЧР парламенчӗн депутачӗ, Муркашри чӑх-чӗп хапрӑкне чылай ҫул ертсе пынӑ Николай Ванеркин та кӑтартнӑ — унта вӑл парнесемпе ҫитнӗ.
Хаҫатҫӑсем хӑйсемпе пӗрле чӗнсен Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артистки Лариса Васильева та хирӗҫлемен: мучи-кинемейсене хӑйӗн ҫепӗҫ сассипе савӑнтарнӑ. «Республика» хаҫат тӗп редакторӗ Лидия Филиппова хӑйӗн чуна тивекен сӑввисене вуланӑ, Эрбина Никитина журналист сӗрме купӑспа чех композиторӗн Эденек Фибихӑн «Поэма» хайлавне каласа кӑтартнӑ.
Эрех ҫынна ӑсран кӑларнине иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнчех паллӑ классикӑмӑр асӑрханӑ. Чӑн та, ӑсран кӑларать. Ӑсран кӑна кӑларнипе те ҫырлахмасть — леш тӗнчене ӑсатать.
2015 ҫулта, акӑ, пирӗн пӗчӗк республикӑра эрехе пула наркӑмӑшланнӑ 1330 тӗслӗхе шута илнӗ. Ку вӑл — официаллӑ статистика тӑрӑх. Урӑхларах каласан, хыпса лартнӑ хыҫҫӑн асапланнӑ самантра шур халатлисенчен пулӑшу ыйтни цифри.
Эрехне хӗрарӑмӗ те, арҫынӗ те тиркемест те, анчах наркӑмӑшланакансен хушшинче 78 проценчӗ — арҫынсем.
Эрехпе наркӑмӑшланнӑ Патӑрьел, Пӑрачкав тата Йӗпреҫ районӗсенчи ҫынсенчен пурте леш тӗнчене ӑсаннӑ. Муркаш, Сӗнтӗрвӑрри, Канаш, Ҫӗмӗрле, Комсомольски, Тӑвай, Ҫӗрпӳ, Вӑрмар, Вӑрнар, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Элӗк районӗсенче тата Ҫӗмӗрле хулинче те вилекенсен йышӗ аванах: эрехпе наркӑмӑшланнисенчен ҫурри ытла куҫне хупнӑ.
Паян, нарӑсӑн 12-мӗшӗнче, К.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Муркаш районӗн ҫыннисем пухӑннӑ. Вӗсем Раҫҫейри кино ҫулталӑкне тата республикӑри Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа район 72 ҫул тултарнине паллӑ тунӑ.
Фойере хӑнасене юрӑ-ташӑпа кӗтсе илнӗ. Унтах ал ӗҫӗсен куравӗ ӗҫленӗ. Уяв район аталанӑвӗ пирки ӳкернӗ фильм кӑтартнипе пуҫланнӑ. Унтан Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев, район пуҫлӑхӗ Игорь Николаев, ЧР Министрсен Кабинечӗн председателӗн ҫумӗ Алла Салаева тата ыттисем тухса калаҫнӑ.
Унтах ЧР Элтеперӗн стипендине тивӗҫнӗ ҫамрӑксене, маттур ҫынсене чысланӑ. Сцена ҫине Муркаш районӗнчи фольклорпа эстрада ансамблӗсем, пултарулӑх ушкӑнӗсем тухса юрӑ ташӑпа савӑнтарнӑ.
Ӗнер Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче «Чӑваш Енре канма вӑхӑт» Ҫӗнӗ ҫул проектне пӗтӗмлетмелли мероприяти йӗркеленӗ. Унта Муркаш районӗнчи культурӑпа кану учрежденийӗсенче тӑрӑшакансем те хутшӑннӑ.
Аса илтерер, «Пӗр районӑн юмахӗ» проекта кӑрлачӑн 3-мӗшӗнчен тытӑнса 7-мӗшӗччен Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне районӗсенче, Ҫӗнӗ Шупашкарпа Шупашкар хулисенче пурнӑҫа кӗртнӗ. Ҫынсем ҫулҫӳрев карттинче кӑтартнӑ ятарлӑ вырӑнсем тӑрӑх канса та савӑнса ҫӳреме пултарчӗҫ ҫав вӑхӑтра.
Уйрӑмах хастаррисем мӗнпур уява ҫитнӗ.
Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗ ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ «Чемен карти» этнопаркра кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче Шупашкар районӗн Елки иртнине, ӑна влаҫрисем «Этнозима» (чӑв. Этнохӗл) ят панине эпир пӗлтернӗччӗ.
+1.3 °C